Jeroen Smits
Specialist data acquisitie
Waarom er bij het ontwerp van een nieuw ziekenhuis tot in detail is nagedacht over de verlichting?
Veel groen, ramen die open kunnen, uitzicht, eenpersoons patiëntenkamers. Tijdens de bouw van het nieuwe ziekenhuis staat voorop dat het een prettige, gezonde en veilige omgeving moet worden voor patiënten en medewerkers. Want: zo’n omgeving voorkomt onnodige stress en is gunstig voor het natuurlijk herstel van patiënten. Bovendien worden medewerkers minder snel ziek als ze in een plezierig, veilig gebouw werken. Onderdeel van de Healing environment, dus. Licht speelt bij dit alles een belangrijke rol. Daar is tijdens de bouw heel goed over nagedacht. Men wilde in het ziekenhuis in alle eenpersoons patiëntenkamers de mate van lichtinval meten. Ons lichaam reageert op licht, heeft het invloed op onze gezondheid en stuurt het de biologische klok aan. Het helpt belangrijke processen in ons lichaam te reguleren, zoals het slaap- en waakritme. Ons lichaam associeert geel licht bijvoorbeeld met schemer, daardoor kom je in de ruststand.
Belangrijkste voordelen
Doordat het onderzoek zich verspreidde over ruim 350 kamers wilde men een meetinstrument dat eenvoudig zou zijn toe te passen, te plaatsen/monteren/installeren en te verplaatsen (flexibel in gebruik). Maar daarnaast wilde men graag meerdere instrumenten in bulk kunnen configureren, uitlezen/data exporteren en de instrumenten kunnen starten en stoppen.
Hierdoor is er gekozen voor de MX1104 datalogger, deze meet naast de omgevingstemperatuur, ook de relatieve luchtvochtigheid en de mate/inval van licht in LUX.
Omdat deze dataloggers mobiel te gebruiken zijn middels een app, die voor alle apparaten beschikbaar is, kon men zeer eenvoudig alle dataloggers plaatsen, configureren, starten en data exporteren in bulk. Aangezien deze loggers via Bluetooth kunnen communiceren, kon men meerdere kamers tussentijds eenvoudig uitlezen door simpelweg langs te lopen. Het draadloze Bluetooth bereik is circa 30 meter, dus meerdere kamers konden op afstand worden beheerd.
Waar geen direct daglicht is, is gebruik gemaakt van daglichtsimulatie. De Intensive Care heeft bijvoorbeeld een aantal inpandige patiëntenkamers. Hier wordt met speciale verlichting het daglicht nagebootst: ’s morgens en ’s avonds warm, tussen de middag juist helder en koel. Zo houden we ook bij deze patiënten het natuurlijke dag-nachtritme zoveel mogelijk in stand. In deze kamers zijn verder virtual windows geplaatst, verlichte foto’s die een gevoel van uitzicht creëren. Licht en uitzicht brengen sfeer en dat geeft positieve afleiding. Daarom hebben we op plekken in het ziekenhuis waar patiënten vaak stress ervaren – bijvoorbeeld in de MRI-ruimtes – een sky ceiling aangebracht, verlichte plafonds met rustgevende afbeeldingen zoals een wolkenlucht. Naar zo’n afbeelding kijken, geeft hetzelfde gevoel als wanneer je op een zomerdag aan de waterkant zit. Je ontspant, je gedachten drijven weg. Dit blijkt ook uit onderzoek: bij mensen die naar een sky ceiling kijken, wordt in de hersenen hetzelfde gebied actief als wanneer ze dromen.
Op de poliklinieken, deels inpandig, is gekozen voor een hoger lichtniveau dan gebruikelijk en voorgeschreven voor dit soort ruimtes. Veel spreekkamers hebben weliswaar bovenlichten, maar liggen niet aan de gevel. Om dit te compenseren is de lichtsterkte aangepast. Natuurlijk kost dat meer stroom, maar we kiezen hier bewust voor omdat het beter is voor de mensen die hier werken. Weinig licht zorgt namelijk voor vermoeidheid. Overigens zijn er op veel plekken sensoren geplaatst: daar waar het kan, gaat het licht automatisch uit. Verder is een daglichtregeling aangebracht. Als er veel zon binnenkomt, dan past de lichtsterkte zich vanzelf aan.